مراقبت‌های لازم پس از جراحی دیسک کمر کدام‌اند؟

جراحی دیسک کمر زمانی انجام می‌شود که درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی در کاهش درد و فشار بر روی عصب مؤثر نباشند. پس از جراحی رعایت دقیق مراقبت‌ها نقش مهمی در بهبود سریع‌تر، کاهش درد، جلوگیری از عوارض و پیشگیری از عود مجدد بیماری دارد. مراقبت‌های بعد از جراحی دیسک کمر شامل کنترل دقیق درد، مراقبت از زخم، حفظ وضعیت صحیح بدن و انجام تدریجی فیزیوتراپی است. بیمار باید از نشستن طولانی‌مدت و حرکات ناگهانی پرهیز کرده و با تغذیه غنی از پروتئین و ویتامین‌ها روند ترمیم را تسریع کند. رعایت بهداشت زخم و مصرف دارو طبق دستور پزشک از عفونت و عود جلوگیری می‌کند. حفظ روحیه و حمایت خانواده نیز در بهبود نقش کلیدی دارد. رعایت هم‌زمان توصیه‌های پزشکی و روانی و بازگشت سریع‌تر و ایمن‌تر به فعالیت‌های روزمره را ممکن می‌سازد.
در مسیر درمان بیماری‌های دیسک کمر انتخاب پزشک متخصص و با تجربه نقش تعیین کننده‌ای در کیفیت جراحی و نتایج درمان دارد. دکتر فرهاد کرمیان با بهره‌گیری از جدیدترین شیوه‌های جراحی و مراقبت‌های تخصصی به عنوان بهترین دکتر درمان دیسک کمر در مشهد شناخته می‌شود. ایشان با تیم درمانی حرفه‌ای همواره همراه بیماران تا بهبودی کامل هستند و اولویت ایشان ارائه خدمات علمی و انسانی با استانداردهای روز دنیا است.

کنترل علائم حیاتی: فشار خون و نبض و تنفس بیمار به‌صورت منظم بررسی می‌شود تا از وضعیت پایدار عمومی اطمینان حاصل گردد.
بررسی عملکرد پاها: تیم درمانی قدرت حرکت و حس پاها را چندبار در روز ارزیابی می‌کند تا از سلامت عصب‌های ستون مهره‌ها مطمئن شود.
کنترل درد و دارودرمانی: داروهای ضد درد و ضد التهاب طبق نسخه پزشک تزریق یا خوراکی داده می‌شود تا تحمل بیمار افزایش یابد.
پیشگیری از لخته خون: استفاده از جوراب فشاری، حرکت متناوب مچ پا و گاهی تزریق داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از ترومبوز تجویز می‌شود.
مراقبت از زخم جراحی: پانسمان زخم باید خشک، تمیز و بدون ترشح باقی بماند. پرستار زخم را روزانه بازبینی و در صورت نیاز تعویض می‌کند.
آغاز حرکت تدریجی: معمولاً بیمار از روز دوم با کمک پرستار یا فیزیوتراپیست اندکی می‌نشیند یا چند قدم راه می‌رود تا از سفتی عضلات و عوارض بستری طولانی جلوگیری شود.
آموزش قبل از ترخیص: بیمار و همراهان درباره نحوه‌ی مراقبت از زخم، داروها و نحوه‌ی خوابیدن و زمان شروع فعالیت‌ها آموزش می‌بینند.

خشک و تمیز نگه‌داشتن زخم: محل برش باید همیشه خشک بماند. استحمام تا زمان اجازه پزشک معمولاً ممنوع است.
تعویض پانسمان: پانسمان توسط پرستار یا خود بیمار (با دست تمیز) طبق دستور پزشک هر ۱ تا ۲ روز یک‌بار عوض شود.
بررسی علائم هشدار: هرگونه قرمزی، تورم، ترشح و خونریزی یا بوی بد نشانه عفونت احتمالی است و باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.
عدم خاراندن یا دستکاری زخم: حتی اگر خارش داشته باشد نباید زخم را لمس یا فشار داد. این کار احتمال باز شدن بخیه‌ها را افزایش می‌دهد.
بررسی بخیه‌ها: بخیه‌ها معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز بعد کشیده می‌شوند. در صورت بازشدگی یا خونریزی نیاز به معاینه فوری است.
جلوگیری از فشار یا ضربه: روی زخم نخوابید و از ضربه یا برخورد اجسام به محل جراحی جلوگیری کنید.
پوشش مناسب لباس: لباس‌های نخی و آزاد بپوشید تا محل زخم اصطکاک نداشته باشد و تنفس پوستی حفظ شود.

داروها و کنترل درد بعد از جراحی دیسک کمر باید به دقت و طبق دستور پزشک انجام شود. راهنمایی‌های اصلی در این زمینه عبارتند از:
داروهای ضد درد (مسکن‌ها): معمولاً در روزهای اول مسکن‌های تزریقی یا خوراکی مانند استامینوفن یا مسکن‌های مخدر ضعیف تجویز می‌شود تا بیمار بتواند راحت‌تر راه برود و بخوابد.
داروهای ضدالتهاب: داروهایی مانند ایبوپروفن یا دیکلوفناک به کاهش التهاب اطراف عصب کمک کرده و سرعت ترمیم را افزایش می‌دهند (مصرف فقط با نظر پزشک).
شل‌کننده عضلانی: برای کاهش اسپاسم (گرفتگی) اطراف کمر و پا استفاده می‌شود و معمولاً باید فقط چند روز مصرف گردد.
آنتی‌بیوتیک‌ها: برای پیشگیری از عفونت تا چند روز بعد از عمل تجویز می‌شوند و باید کامل مصرف شوند.
توجه به علائم حساسیت یا عوارض جانبی: در صورت بروز نشانه‌هایی مثل تهوع و بثورات یا واکنش آلرژیک باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.
نکات مهم کنترل درد: مصرف دارو طبق ساعت و دستور پزشک انجام شود نه در صورت درد شدید.
قرار دادن کمپرس سرد روی محل درد در روزهای اول می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.
از نشستن طولانی پرهیز شود و در صورت نیاز به نشستن از پشتی مناسب استفاده شود.

پروتئین کافی: تقویت بافت‌های آسیب‌دیده و تسریع ترمیم زخم با مصرف گوشت سفید، ماهی و تخم‌مرغ و حبوبات.
سبزیجات و میوه‌ها: افزایش ویتامین C برای ریکاوری سریع‌تر و آنتی‌اکسیدان‌ها جهت تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب.
کلسیم و ویتامین D: حفظ سلامت استخوان‌ها با مصرف لبنیات، ماست، پنیر و قرار گرفتن کم‌مدت در معرض نور خورشید.
آب و مایعات کافی: جلوگیری از یبوست (رایج پس از جراحی) و حفظ تعادل بدن با نوشیدن آب و مایعات طبیعی.
چربی‌های مفید: مغزها، روغن زیتون و ماهی‌های چرب برای کاهش التهاب و کمک به سلامت عمومی بدن.
پرهیز از مواد غذایی پردازش‌شده و چرب: توجه به کاهش نمک و شکر و غذاهای آماده جهت پیشگیری از عوارض متابولیک و بهبود ترمیم بدن.

صاف نگه‌داشتن ستون فقرات: کمر هنگام نشستن، ایستادن یا بلند شدن باید در راستای طبیعی خود باشد. قوز کردن یا خم شدن ناگهانی ممنوع است.
نشستن کوتاه‌مدت: در دو هفته اول هر بار حداکثر 20–30 دقیقه بنشینید. از صندلی سفت با پشتی صاف استفاده کنید و لگن را کمی جلوتر از شانه‌ها نگه دارید.
برخاستن اصولی از روی صندلی: پاها را محکم روی زمین بگذارید و بدن را بدون خم کردن کمر کمی به جلو متمایل کنید. سپس با فشار پاها بلند شوید و از کشیدن بدن با دست‌ها روی صندلی پرهیز شود.
خوابیدن و برخاستن از تخت: ابتدا به پهلو بچرخید پاها را آویزان کنید و با کمک دست‌ها بالاتنه را بالا بیاورید. برخاستن مستقیم از حالت خوابیده به پشت ممنوع است.
اجتناب از خم‌ شدن و پیچیدن: در سه تا شش هفته اول خم شدن برای برداشتن اجسام و چرخش ناگهانی کمر یا بلند کردن وزنه حتی سبک نباید انجام شود.
حمایت کمری هنگام نشستن: استفاده از بالشتک کوچک پشت کمر فشار دیسک را کاهش می‌دهد و درد عصبی را کمتر می‌کند.

پیشگیری از درد و عوارض: حرکت صحیح از فشار اضافه بر مهره‌ها و دیسک محافظت می‌کند احتمال درد و عوارضی مانند عود جراحی را پایین می‌آورد.
تقویت عضلات حمایتی: تمرینات فیزیوتراپی عضلات پشتیبان ستون مهره را تقویت، وضعیت طبیعی بدن را حفظ و از ضعف عضلانی جلوگیری می‌کند.
جلوگیری از خشکی و چسبندگی: تحرک منظم مانع از خشکی مفاصل و چسبندگی بافت‌ها در ناحیه کمر و پاها شده دامنه حرکت را حفظ می‌کند.
تسریع بازگشت به فعالیت روزانه: رعایت برنامه فیزیوتراپی بازیابی توان حرکتی را سرعت بخشیده و بیمار را زودتر به زندگی فعال و مستقل بازمی‌گرداند.

پذیرش روند بهبود: بهبود کامل پس از عمل زمان‌بر است. صبر و پذیرش مرحله‌ای بودن روند ترمیم از افسردگی و ناامیدی جلوگیری می‌کند.
کنترل اضطراب و استرس: تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن و گوش دادن به موسیقی آرام‌بخش به کاهش تنش کمک می‌کند.
حمایت عاطفی از خانواده: حضور و دلگرمی اطرافیان نقش مهمی در بازگشت روحیه‌ی بیمار دارد. حمایت کلامی و مشارکت در کارهای ساده و صبر خانواده ضروری است.
ارتباط مداوم با پزشک: گفت‌وگو درباره‌ی نگرانی‌ها با جراح یا روانشناس باعث آرامش ذهنی و کاهش ترس از عود بیماری می‌شود.
فعال نگه داشتن ذهن: مطالعه، شطرنج یا یادگیری مهارت‌های جدید در دوران نقاهت از درگیری ذهن با درد جلوگیری می‌کند.
مشاوره روانشناختی در صورت نیاز: اگر احساس بی‌حوصلگی، بی‌خوابی یا افسردگی ادامه یافت مراجعه به روانشناس ضروری است.

مهم‌ترین علائم هشدار پس از عمل دیسک کمرشامل موارد زیر است:
بازگشت درد شدید یا بدترشدن درد کمر/پا به‌ویژه اگر از روزهای قبل شدیدتر شده باشد.
ضعف پیشرونده پا، بی‌حسی یا گزگز شدید که در چند ساعت یا یک روز رو به افزایش باشد.
بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع یا ناتوانی در کنترل دفع (اورژانس واقعی؛ احتمال سندروم کودا اکوئینا).
تب، لرز، تعریق شبانه یا بی‌حالی که می‌تواند نشانهٔ عفونت باشد.
ترشح چرکی، قرمزی شدید، تورم یا بازشدن زخم ناحیه جراحی.
درد قفسه سینه، تنگی نفس، تپش قلب یا ورم ناگهانی ساق پا (احتمال آمبولی ریه/ترومبوز وریدی).
سردی، تغییر رنگ یا درد غیرعادی در پاها (اختلال جریان خون).
اگر هر یک از این موارد مشاهده شود نیاز به ویزیت سریع جراح یا مراجعه به اورژانس وجود دارد.

بازگشت به کار اداری یا سبک: معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته پس از جراحی بیمار می‌تواند به کارهای اداری یا مشاغل بدون نیاز به فعالیت بدنی سنگین بازگردد البته با تایید جراح و به شرط عدم وجود علائم هشداردهنده.
فعالیت‌های متوسط (ایستادن طولانی، فعالیت نیمه‌سنگین): اکثراً ۴ تا ۶ هفته پس از عمل امکان انجام کارهای متوسط وجود دارد. در این مرحله تقویت عضلات و تمرینات فیزیوتراپی نقش کلیدی دارند.
مشاغل سنگین (بلند کردن اجسام، کارهای فیزیکی دشوار): معمولاً ۸ تا ۱۲ هفته پس از جراحی و پس از اطمینان از ترمیم محل عمل و عدم عود علائم، بیمار می‌تواند تدریجاً به فعالیت‌های سنگین بازگردد.
ورزش‌های حرفه‌ای و حرکات شدید: پس از ۳ ماه و فقط با تایید جراح و فیزیوتراپیست مجرب مجاز است.

رعایت دقیق مراقبت‌های پس از جراحی دیسک کمر شامل کنترل درد پیشگیری از عفونت اصلاح سبک زندگی و پیروی از فیزیوتراپی رمز موفقیت در درمان و کاهش احتمال بازگشت بیماری است. توجه به توصیه‌های پزشکی حفظ آرامش روانی و انتخاب تیم درمانی مجرب مسیر بهبودی را هموار می‌کند و شانس بازگشت سریع بیمار به زندگی عادی را افزایش می‌دهد. در کلینیک دکتر فرهاد کرمیان بهترین دکتر مغز و اعصاب در مشهد اعتقاد داریم که پیروی کامل از اصول پزشکی زیر نظر متخصص، کنترل دارویی منظم، توجه به وضعیت حرکتی مناسب، تغذیه سالم و حمایت روحی و آموزش بیماران نقش اساسی در افزایش موفقیت درمان و کیفیت زندگی بیماران دارد. تیم تخصصی ما در تمامی مراحل ترمیم و پیگیری‌های بعد از عمل همراه و پشتیبان شماست تا سریع‌ترین و ایمن‌ترین مسیر به سوی سلامت و عملکرد مطلوب ستون فقرات را طی کنید. اگر قصد رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 09335055155 اقدام نمایید.

منابع
institutoclavel.com
nhs.uk
spine-health.com